1- BÖLÜM
TEMETTÜ UMRESİNİN AMELLERİ
1- İhram
2- Tavaf
3- Tavaf namazı
4- Sa'y
5- Taksir
TEMETTÜ* UMRESİ
1- Mekke'nin dışından (takriben 128 kilo metre uzaklıktan) gelen hacı adayları, hac amellerinden önce "Temettü umresini" yerine getirmelidirler.
2- Temettü umresinin amelleri şunlardan ibarettir:
* İhram
* Tavaf
* Tavaf namazı
* Sa'y
* Taksir**
3- Temettü umresindeki amellerin vakti:
Temettü umresi, Şevvâl ayının evvelinden Zilhicce ayının dokuzuncu gününün öğlesine kadar süren zaman zarfında yerine getirilmelidir. Bu zamanın geçmesiyle Temettü umresinin vakti sona ermiş olur ve hacının da vazifesi değişir.
4- Temettü Umresindeki Amellerin Yapılacağı Yerler:
* İhram: Hac mikatlarının birisinde, örneğin Cuhfe veya Şecere Mescidi'nden ihrama girilir.
* Tavaf: Mescid-i Haram'da (Ka'be etrafında) yerine getirilir.
* Tavaf namazı: Mescid-i Haram'da (Hz. İbrahim (a.s) Makamı'nın* arkasında) kılınır.
* Sa'y: Günümüzde bir salon şeklinde yapılan Safa ve Merve tepeleri arasındaki mesafede yapılır.
* Taksir: Belli bir yeri yoktur; nerede yapılırsa olur.
İleride bu amellerin her bininin hükümlerini genişçe açıklayacağız.
İHRAM
(Temettü Umresinin İlk Ameli)
Hac amellerinden önce, Resulullah'ın (s.a.a) ve Bâki mezarlığına defnedilmiş olan Ehl-i Beyt İmamlarını (a.s) ziyaret etmek için Medine'ye giden hacı adayları, hac amelleri için Mekke'ye gitmek istedikleri vakit, Medine'nin bir kaç kilometre dışında, Mekke yolu üzerindeki "Şecere Mescidi"nde ihrama girip, Mekke'ye doğru hareket etmelidirler. Ama Cidde'den "Cuhfe"'ye gidip oradan Mekke'ye gitmek isteyen hacı adayları ise Cuhfe'de ihrama girmelidirler.
İhramın Keyfiyeti
Erkekler bütün elbiselerini, hatta küçük iç çamaşırlarını çıkararak iki tane dikilmemiş parçayı, birini belden aşağıya bağlamalı, birisini ise omuzlarına atarak, Temettü umresinin ihramı niyetiyle şu şekilde telbiye söylemelidir:
"Lebbeyk Allahumme lebbeyk, lebbeyke lâ şerike leke lebbeyk"
Müstehap ihtiyat gereğince ondan sonra şu cümleler söylenmelidir:
"İnne'l hamde ve'n ni'mete leke ve'l mulk lâ şerike leke lebbeyk"
İki Mesele:
1- İhram elbisesi temiz ve mubah (helal maldan) olmalıdır.
2- Kadınlar ihram halinde, ihtiyat gereği ipek giyememelidirler.
İhramlıya Haram Olan Şeyler
Hacı adayı ihram elbisesini giyip, niyet edip ve lebbeyk duasını söyledikten sonra ihrama girmiş olur ve artık Temettü umresinin amelleri bitene kadar ihramlıya haram olan şeylerden kaçınmalıdır. Bu haram işler toplam olarak 24 tanedir. Onlardan dördü sadece erkeklere, ikisi sadece kadınlara ve geriye kalanları da hem erkeklere hem de kadınlara haramdır.
Biz bunları kısaca zikredip, kitabın üçüncü bölümünde her biri hakkında geniş bilgi vermeğe çalışacağız:
Erkek ve Kadın Arasındaki Ortak Haramlar:
1- Çöl hayvanını avlamak:
2- Cinsel ilişki veya herhangi şehvetli bir davranış; (öpmek, dokunmak, şehvet ile bakmak gibi);
3- Nikah kıymak;
4- İstimna;
5- Güzel koku kullanmak;
6- Göze sürme sürmek;
7- Aynaya bakmak;
8- Fusuk (yalan söylemek, sövmek, diğerlerine karşı övünmek)
9- Cidal (bir şeyi reddetmek veya ispat etmek için Allah'a yemin etmek; "yok vallahi" veya "evet vallahi" söylemek);
10- İnsanın bedeninde yerleşen -bit ve pire gibi- böcekleri öldürmek;
11- Süs için yüzük takmak;
12- Bedene yağ sürmek;
13- Bedenin kıllarını temizlemek;
14- Bedenden kan çıkarmak;
15- Tırnak kesmek;
16- Diş çekmek;
17- Harem sınırı* içerisinde biten ağaç veya bitkiyi yerinden sökmek, veya kesmek yahut koparmak.
18- Silah taşımak.
Sadece Erkeklere Haram Olan Şeyler:
1- Dikişli elbise giymek;
2- Ayağın üzerini tamamen kapatan bir şeyi giymek;
3- Başı her hangi bir şeyle örtmek;
4- Başın üzerinde gölge oluşturmak; Hareket halindeyken başın üzerinde gölgelik taşımak veya gölgelik altında yol kat etmek.
Sadece Kadınlara Haram Olan Şeyler:
1- Süslenmek için her hangi bir ziynet takmak;
2- Peçe veya benzeri bir şeyle yüzü kapatmak.
TAVAF
(Temettü Umresinin İkinci Ameli)
Temettü umresini yerine getirmek için ihrama girip Mekke'ye gelen hacı adayı tavaf niyeti ile Mescid-ül Haram'da yeralan Kabe'nin etrafına yedi defa dönmesi gerekir.
Tavaf Hükümleri
1- Tavaf'a Hacer-ül Esved'in[1] bulunduğu köşeden başlanmalı ve aynı noktada da bitirilmelidir.[2]
2- Tavaf ederken Kabe, tavaf edenin sol tarafında yer almalıdır. Bu yüzden eğer tavaf halinde önü Kabe'ye doğru olursa veya arka arkaya hareket ederse -arkasını veya sağ tarafını Ka'be'ye dönerse- tavafı batıl olur.
3- İnsan bütün Müslümanların yaptığı gibi -vesveseli kişilerin titizliklerine dikkat etmeksizin- Hacer-ul Esved'in karşısından tavafa başlamalı, tavafını sürdürmelidir ve tavafın her şavtında Hacer-ul Esver'in karşısında durmak gerekmez.
4- Tavaf eden kimse "Hicr-i İsmail'i[3] de tavaf ettiği alana katacak şekilde tavaf etmelidir; yani tavaf sırasında Hicr-i İsmail'in içerisine girmemelidir.
5- Tavaf alanı, Kabe'nin bütün etrafında, Kabe ile İbrahim'in Makamı arasındaki mesafe kadardır. Yani Ka'be'den başlayan 26.5 zira' (yaklaşık 13 metre)lik bir alan içinde tavaf gerçekleşmelidir. Ancak Hicr-i İsmail semtinde, Hicr'i de tavafa dahil ettiğimiz için sözü geçen mesafe azalır, 6.5 zira' miktarında bir mesafe kalır.[4]
6- Eğer insan hastalık veya yaşlılık ya da kalabalık nedeniyle bu alan içerisinde tavaf yapamazsa, bu alan dışında tavaf yapması sakıncasızdır.
7- Tavaf eden kimse, taharetli olarak tavaf etmelidir; yani abdestli olmalı ve üzerinde bir guslü olmamalıdır. Yine namazda olduğu gibi tavaf halinde de beden ve elbisenin pâk olması gerekir.
TAVAF NAMAZI
(Temettü Umresinin Üçüncü Ameli)
Hacı adayı tavafı bitirdikten sonra tavaf namazı niyetiyle iki rekat namaz kılmalıdır.
* Tavaf Namazının Keyfiyeti: Tavaf namazı, sabah namazı gibi iki rekattır. Ancak Fatiha ve sureyi hem sessiz okunabileceği gibi sesli de okunabilir.
* Tavaf Namazının Vakti: Tavaf namazı, tavaftan sonra ve sa'ydan önce kılınmalıdır.
* Tavaf Namazının Kılındığı Yer: Mescid-i Haram'da, İbrahim (a.s) makamının yanında kılınır. Farz ihtiyat gereği[5] makamın arkasında kılınmalıdır; makam, kişiyle Ka'be arasında makam yer almalıdır. Elbette (başkasına engel oluşturmadığı takdirde) makama ne kadar yakın olursa o kadar iyidir. Kalabalık nedeniyle makamın arkasında kılamazsa, makamın iki yanından birisinde, makama yakın bir yerde kılmalıdır.[6]
1- Mükellef olan herkesin ilahi teklifi doğru bir şekilde yerine getirmek için namazları bütün teferruatıyla doğru bir şekilde kılmayı öğrenmesi farzdır. Özellikle hacc ve umre yapmak isteyen kimsenin tüm namazlarını ve bu cümleden tavaf namazını doğru bir şekilde kılmak için namazındaki hataları düzeltmeğe özen göstermesi gerekir.
2- Farz ihtiyat gereği tavaftan son"ra, tavafla namaz arasında mesafe düşürdü" denmeyecek şekilde tavaf namazını hemen kılmalıdır.
3- Müstehap tavaf namazını Mescid-i Haram'ın herhangi bir yerinde kılmak câizdir.
SAFA VE MERVE ARASINDA SA'Y
(Temettü Umresinin Dördüncü Ameli)
Tavaf namazından sonra, hacı adayı günümüzde bir salon şeklinde yapılan ve Mescid-i Haram'ın yanı başında bulunan "Safa" ve "Merve" dağları arasında yedi defa yaya olarak gidip gelmelidir. -Bu amelin adına "Sa'y" denir.-
1- Sa'y, Safa'dan başlayıp, Merve'de sona ermelidir.
2- Sa'y ederken, Safa'dan Merve'ye gidiş sa'yın birinci şavtı,[7] Merve'den Safa'ya dönüş ise ikinci şavt sayılır; dolayısıyla sa'yın yedinci şavtı Safa'dan başladığı için Merve'de sona erer.
3- Sefa ve Merve'de ve bunların arasında oturmak ve dinlenmek sakıncasızdır; eğer sa'y esnasında olursa sa'yı kestiği yerden devam etmelidir.
4- Sefa'yla Merve arasında sa'y yaparken abdestli ve taharetli olmak gerekli değildir; ancak abdestli ve taharetli olmak müstehap ihtiyat gereğidir.
5- İkinci kattan sa'y yapmak, iki tepeden yüksek olduğu için sakıncalıdır.
TAKSİR
(Temettü Umresinin Son Ameli)
Sa'yden sonra "taksir" yapmak gerekir; yani, tırnak, saç veya sakaldan bir miktarı kesilmelidir; bu amelle Temettü umresinin amelleri son bulur.
İhramlı kişi taksir yaptıktan sonra, ihram nedeniyle on haram olan her şey helal olur ve bundan sonra ihram elbisesini çıkarabilir.
Taksir ne zaman yapılır?
Taksir sa'yden sonra yapılır. Gerçi sa'yden hemen sonra yapılması gerekmez; ancak taksir yapmadıkça ihramlıya haram olan şeyler ona helal olmaz.
Taksir nerede yapılır?
Taksirin belli bir yeri yoktur; ancak genellikle hacılar sa'yden sonra "Merve"de taksir yapmaktalar.
Kendisi taksir yapmamış olan bir kimse başkasının saçını taksir yapamaz.
Kadınlar, mahrem olmayan erkeklerin bulunduğu yerde taksir yapacak olurlarsa, saçlarını mahrem olmayan erkeklerin görmemesi için tırnaklarını kesmeleri daha iyidir.
DEVAMI 2.BÖLÜMDE
TEMETTÜ UMRESİNİN AMELLERİ
1- İhram
2- Tavaf
3- Tavaf namazı
4- Sa'y
5- Taksir
TEMETTÜ* UMRESİ
1- Mekke'nin dışından (takriben 128 kilo metre uzaklıktan) gelen hacı adayları, hac amellerinden önce "Temettü umresini" yerine getirmelidirler.
2- Temettü umresinin amelleri şunlardan ibarettir:
* İhram
* Tavaf
* Tavaf namazı
* Sa'y
* Taksir**
3- Temettü umresindeki amellerin vakti:
Temettü umresi, Şevvâl ayının evvelinden Zilhicce ayının dokuzuncu gününün öğlesine kadar süren zaman zarfında yerine getirilmelidir. Bu zamanın geçmesiyle Temettü umresinin vakti sona ermiş olur ve hacının da vazifesi değişir.
4- Temettü Umresindeki Amellerin Yapılacağı Yerler:
* İhram: Hac mikatlarının birisinde, örneğin Cuhfe veya Şecere Mescidi'nden ihrama girilir.
* Tavaf: Mescid-i Haram'da (Ka'be etrafında) yerine getirilir.
* Tavaf namazı: Mescid-i Haram'da (Hz. İbrahim (a.s) Makamı'nın* arkasında) kılınır.
* Sa'y: Günümüzde bir salon şeklinde yapılan Safa ve Merve tepeleri arasındaki mesafede yapılır.
* Taksir: Belli bir yeri yoktur; nerede yapılırsa olur.
İleride bu amellerin her bininin hükümlerini genişçe açıklayacağız.
İHRAM
(Temettü Umresinin İlk Ameli)
Hac amellerinden önce, Resulullah'ın (s.a.a) ve Bâki mezarlığına defnedilmiş olan Ehl-i Beyt İmamlarını (a.s) ziyaret etmek için Medine'ye giden hacı adayları, hac amelleri için Mekke'ye gitmek istedikleri vakit, Medine'nin bir kaç kilometre dışında, Mekke yolu üzerindeki "Şecere Mescidi"nde ihrama girip, Mekke'ye doğru hareket etmelidirler. Ama Cidde'den "Cuhfe"'ye gidip oradan Mekke'ye gitmek isteyen hacı adayları ise Cuhfe'de ihrama girmelidirler.
İhramın Keyfiyeti
Erkekler bütün elbiselerini, hatta küçük iç çamaşırlarını çıkararak iki tane dikilmemiş parçayı, birini belden aşağıya bağlamalı, birisini ise omuzlarına atarak, Temettü umresinin ihramı niyetiyle şu şekilde telbiye söylemelidir:
"Lebbeyk Allahumme lebbeyk, lebbeyke lâ şerike leke lebbeyk"
Müstehap ihtiyat gereğince ondan sonra şu cümleler söylenmelidir:
"İnne'l hamde ve'n ni'mete leke ve'l mulk lâ şerike leke lebbeyk"
İki Mesele:
1- İhram elbisesi temiz ve mubah (helal maldan) olmalıdır.
2- Kadınlar ihram halinde, ihtiyat gereği ipek giyememelidirler.
İhramlıya Haram Olan Şeyler
Hacı adayı ihram elbisesini giyip, niyet edip ve lebbeyk duasını söyledikten sonra ihrama girmiş olur ve artık Temettü umresinin amelleri bitene kadar ihramlıya haram olan şeylerden kaçınmalıdır. Bu haram işler toplam olarak 24 tanedir. Onlardan dördü sadece erkeklere, ikisi sadece kadınlara ve geriye kalanları da hem erkeklere hem de kadınlara haramdır.
Biz bunları kısaca zikredip, kitabın üçüncü bölümünde her biri hakkında geniş bilgi vermeğe çalışacağız:
Erkek ve Kadın Arasındaki Ortak Haramlar:
1- Çöl hayvanını avlamak:
2- Cinsel ilişki veya herhangi şehvetli bir davranış; (öpmek, dokunmak, şehvet ile bakmak gibi);
3- Nikah kıymak;
4- İstimna;
5- Güzel koku kullanmak;
6- Göze sürme sürmek;
7- Aynaya bakmak;
8- Fusuk (yalan söylemek, sövmek, diğerlerine karşı övünmek)
9- Cidal (bir şeyi reddetmek veya ispat etmek için Allah'a yemin etmek; "yok vallahi" veya "evet vallahi" söylemek);
10- İnsanın bedeninde yerleşen -bit ve pire gibi- böcekleri öldürmek;
11- Süs için yüzük takmak;
12- Bedene yağ sürmek;
13- Bedenin kıllarını temizlemek;
14- Bedenden kan çıkarmak;
15- Tırnak kesmek;
16- Diş çekmek;
17- Harem sınırı* içerisinde biten ağaç veya bitkiyi yerinden sökmek, veya kesmek yahut koparmak.
18- Silah taşımak.
Sadece Erkeklere Haram Olan Şeyler:
1- Dikişli elbise giymek;
2- Ayağın üzerini tamamen kapatan bir şeyi giymek;
3- Başı her hangi bir şeyle örtmek;
4- Başın üzerinde gölge oluşturmak; Hareket halindeyken başın üzerinde gölgelik taşımak veya gölgelik altında yol kat etmek.
Sadece Kadınlara Haram Olan Şeyler:
1- Süslenmek için her hangi bir ziynet takmak;
2- Peçe veya benzeri bir şeyle yüzü kapatmak.
TAVAF
(Temettü Umresinin İkinci Ameli)
Temettü umresini yerine getirmek için ihrama girip Mekke'ye gelen hacı adayı tavaf niyeti ile Mescid-ül Haram'da yeralan Kabe'nin etrafına yedi defa dönmesi gerekir.
Tavaf Hükümleri
1- Tavaf'a Hacer-ül Esved'in[1] bulunduğu köşeden başlanmalı ve aynı noktada da bitirilmelidir.[2]
2- Tavaf ederken Kabe, tavaf edenin sol tarafında yer almalıdır. Bu yüzden eğer tavaf halinde önü Kabe'ye doğru olursa veya arka arkaya hareket ederse -arkasını veya sağ tarafını Ka'be'ye dönerse- tavafı batıl olur.
3- İnsan bütün Müslümanların yaptığı gibi -vesveseli kişilerin titizliklerine dikkat etmeksizin- Hacer-ul Esved'in karşısından tavafa başlamalı, tavafını sürdürmelidir ve tavafın her şavtında Hacer-ul Esver'in karşısında durmak gerekmez.
4- Tavaf eden kimse "Hicr-i İsmail'i[3] de tavaf ettiği alana katacak şekilde tavaf etmelidir; yani tavaf sırasında Hicr-i İsmail'in içerisine girmemelidir.
5- Tavaf alanı, Kabe'nin bütün etrafında, Kabe ile İbrahim'in Makamı arasındaki mesafe kadardır. Yani Ka'be'den başlayan 26.5 zira' (yaklaşık 13 metre)lik bir alan içinde tavaf gerçekleşmelidir. Ancak Hicr-i İsmail semtinde, Hicr'i de tavafa dahil ettiğimiz için sözü geçen mesafe azalır, 6.5 zira' miktarında bir mesafe kalır.[4]
6- Eğer insan hastalık veya yaşlılık ya da kalabalık nedeniyle bu alan içerisinde tavaf yapamazsa, bu alan dışında tavaf yapması sakıncasızdır.
7- Tavaf eden kimse, taharetli olarak tavaf etmelidir; yani abdestli olmalı ve üzerinde bir guslü olmamalıdır. Yine namazda olduğu gibi tavaf halinde de beden ve elbisenin pâk olması gerekir.
TAVAF NAMAZI
(Temettü Umresinin Üçüncü Ameli)
Hacı adayı tavafı bitirdikten sonra tavaf namazı niyetiyle iki rekat namaz kılmalıdır.
* Tavaf Namazının Keyfiyeti: Tavaf namazı, sabah namazı gibi iki rekattır. Ancak Fatiha ve sureyi hem sessiz okunabileceği gibi sesli de okunabilir.
* Tavaf Namazının Vakti: Tavaf namazı, tavaftan sonra ve sa'ydan önce kılınmalıdır.
* Tavaf Namazının Kılındığı Yer: Mescid-i Haram'da, İbrahim (a.s) makamının yanında kılınır. Farz ihtiyat gereği[5] makamın arkasında kılınmalıdır; makam, kişiyle Ka'be arasında makam yer almalıdır. Elbette (başkasına engel oluşturmadığı takdirde) makama ne kadar yakın olursa o kadar iyidir. Kalabalık nedeniyle makamın arkasında kılamazsa, makamın iki yanından birisinde, makama yakın bir yerde kılmalıdır.[6]
1- Mükellef olan herkesin ilahi teklifi doğru bir şekilde yerine getirmek için namazları bütün teferruatıyla doğru bir şekilde kılmayı öğrenmesi farzdır. Özellikle hacc ve umre yapmak isteyen kimsenin tüm namazlarını ve bu cümleden tavaf namazını doğru bir şekilde kılmak için namazındaki hataları düzeltmeğe özen göstermesi gerekir.
2- Farz ihtiyat gereği tavaftan son"ra, tavafla namaz arasında mesafe düşürdü" denmeyecek şekilde tavaf namazını hemen kılmalıdır.
3- Müstehap tavaf namazını Mescid-i Haram'ın herhangi bir yerinde kılmak câizdir.
SAFA VE MERVE ARASINDA SA'Y
(Temettü Umresinin Dördüncü Ameli)
Tavaf namazından sonra, hacı adayı günümüzde bir salon şeklinde yapılan ve Mescid-i Haram'ın yanı başında bulunan "Safa" ve "Merve" dağları arasında yedi defa yaya olarak gidip gelmelidir. -Bu amelin adına "Sa'y" denir.-
1- Sa'y, Safa'dan başlayıp, Merve'de sona ermelidir.
2- Sa'y ederken, Safa'dan Merve'ye gidiş sa'yın birinci şavtı,[7] Merve'den Safa'ya dönüş ise ikinci şavt sayılır; dolayısıyla sa'yın yedinci şavtı Safa'dan başladığı için Merve'de sona erer.
3- Sefa ve Merve'de ve bunların arasında oturmak ve dinlenmek sakıncasızdır; eğer sa'y esnasında olursa sa'yı kestiği yerden devam etmelidir.
4- Sefa'yla Merve arasında sa'y yaparken abdestli ve taharetli olmak gerekli değildir; ancak abdestli ve taharetli olmak müstehap ihtiyat gereğidir.
5- İkinci kattan sa'y yapmak, iki tepeden yüksek olduğu için sakıncalıdır.
TAKSİR
(Temettü Umresinin Son Ameli)
Sa'yden sonra "taksir" yapmak gerekir; yani, tırnak, saç veya sakaldan bir miktarı kesilmelidir; bu amelle Temettü umresinin amelleri son bulur.
İhramlı kişi taksir yaptıktan sonra, ihram nedeniyle on haram olan her şey helal olur ve bundan sonra ihram elbisesini çıkarabilir.
Taksir ne zaman yapılır?
Taksir sa'yden sonra yapılır. Gerçi sa'yden hemen sonra yapılması gerekmez; ancak taksir yapmadıkça ihramlıya haram olan şeyler ona helal olmaz.
Taksir nerede yapılır?
Taksirin belli bir yeri yoktur; ancak genellikle hacılar sa'yden sonra "Merve"de taksir yapmaktalar.
Kendisi taksir yapmamış olan bir kimse başkasının saçını taksir yapamaz.
Kadınlar, mahrem olmayan erkeklerin bulunduğu yerde taksir yapacak olurlarsa, saçlarını mahrem olmayan erkeklerin görmemesi için tırnaklarını kesmeleri daha iyidir.
DEVAMI 2.BÖLÜMDE
