Toplumun her şeyden önce, kişilerin birbirine "güven" ve "iyi zann"ı olması ilkesine muhtaç olduğu açıktır. Çünkü insanlar, birbirlerine güvenmez ve birbirleri hakkında iyi zanda bulunmazlarsa, sosyal hayatlarını sürdüremez, sorunlarını birbirlerinin yardımıyla halledemezler.
İslam, kendi takipçileri arasında, "güven" ilkesini yaygınlaştırmak ve onu sağlam bir temele oturtmak için onları, birbirleri hakkında kötü düşünmek, birbirlerine karşı su-i zanda bulunmaktan sakındırmış ve bunu bir suç bilmiştir. Kur'an-ı Kerim'de Allah, bu konuda şöyle buyuruyor:
"Ey iman edenler, zannın birçoğundan kaçının; çünkü zannm bir kısmı günahtır."[1]
Hz. Ali (a.s) buyuruyor ki:
"İyi insanın hakkında kötü zanda bulunmak, en kötü günah ve en çirkin zulümdür."[2]
Yine buyuruyor ki:
"Güvenilir kimse hakkında zanla hüküm vermek, a-dalet değildir."[3]
İslam, din kardeşimizin sözlerini iyiye yorumlamamızı emreder. Hz. Ali (a.s) buyuruyor ki:
"Birinin ağzından çıkan bir söze iyi bir mana yükle-yebildiğin halde onu kötüye yorma."[4]
İslam, birbiri hakkında iyi zanda bulunmayı, Müslümanların birbirine karşı olan haklarından saymıştır. İmam Sadık (a.s) buyuruyor ki:
"Müminin, mümin kardeşi üzerindeki haklarından biri de onu yalanlamamasıdır." [5]
İslam, kötü zanda bulunmayı, kötü ve habis insanların sıfatları olarak sayar. Hz. Ali (a.s) buyuruyor ki:
"Kötü insan, başkaları hakkında da iyi düşünmez; çünkü herkesi kendisi gibi zanneder."[6]
Şunu da bilmek gerekir ki, Müslümanlar, kötü zanna sebep olabilecek işleri yapmamalı, böyle bir durumla karşılaştıkları zaman da gereken açıklamayı yapmalıdırlar.
Bu sebepledir ki, Hz. Peygamber (s.a.a) Safiyye ismindeki zevcesiyle konuştuğu bir sırada Ensar'dan biri oradan geçince Peygamber (s.a.a) ona: "Bu benim zevcem Safiyye'dir." dedi. O adam: "Ya Resulullah, ben sizin hakkınızda hayırdan başka bir şey düşünebilir miyim?" deyince: "Şeytan, insanın damarlarında dolaşan kan gibi insanoğlunun kalbine nüfuz eder, sana da nüfuz etmesinden korktum." buyurmuştur. [7]
İslam,gıybet etmek, gıybet dinlemek, insanların şahsi işleri hakkında tecessüs (gizli araştırma) yapmak vb. gibi Müslümanların birbirlerine karşı kötü zanda bulunmasına sebep olabilecek her şeyi şiddetle yasaklamıştır.
------------------------------------------------------------------
[1]- Hucurat suresi, 12. ayet.
[2]- Gurer'ül-Hikem, c.l, s.433.
[3]- Nehc 'Uİ-Belağa, s. 1174.
[4]- Nehc'ül-Belağa, s.1244.
[5]- Usul'Ul-Kafi, s.394.
[6]- Gurer'ül-Hikem, c.l, s.80.
Yorum