Dağlık Karabağ’da Ermeni Zulmü ve Hocalı Katliamı
(25-26 Şubat 1992)
(25-26 Şubat 1992)
Kafkasya dağlarının güney doğusunda yer alan 4392 km2’lik Dağlık Karabağ Azerbaycan Cumhuriyeti’nin sınırları içinde Kür ve Aras nehirleriyle Gökçe Gölü arasında batıda Ermenistan Cumhuriyeti sınırına güneyde İran sınırına çok yaklaşan kuzeyden güneye 120 km doğudan batıya ise 35-60 km uzunlukta dağ ve ovalardan oluşan bir bölgedir.
Kıbrıs adasının yarı büyüklüğünde olan bu bölge maden yatakları mineral suları orman ürünleri ve tatlı su balıkçılığı ile ekonomik yönden önemli bir merkezdir. Karabağ Kafkaslar bölgesinin hâkim bir noktasında; Azerbaycan Ermenistan ve İran’ı kontrol edebilecek bir konumdadır. Bugün bölgede devam eden hakimiyet mücadelelerinin arkasında bu yerin jeopolitik konumunun da payı büyüktür. Karabağ bölgesi çok eski zamanlardan beri Türklerin yerleştiği bir yer olmuştur.
Hocalı Katliamı Karabag Savasi sırasında 25 Subat 1992 tarihinde Azerbaycan'ın Daglik Karabag bölgesindeki Hocali kentinde Azeri sivillerin Ermeniler tarafından katliamı olayıdır.
Hocalı’da yapılan katliam Rus 366. Motorize Piyade Alayının desteğindeki Ermeni silahlı kuvvetleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu katliam Ermenilerin Daglik Karabag'ın işgalinden bu yana cereyan eden en kapsamlı sivil soykırım olarak tarihe geçmiştir.
Çoğunluğu Ermenilerin oluşturduğu bölgede 1991 yılında Dağlık Karabağ Parlamentosu referandum sonucunda bağımsızlıklarını ilan etmiştir. 1992’de Sovyet birlikleri de bölgeden çekilmiştir.
Hocalı’da gerçekleştirilen katliama giden süreçte Ermenileri Rusların desteklediği yönünde ciddi bulgular bulunmaktadır. Ermeni gönüllülerden oluşan silahlı gruplar Karabağ’a yerleştirilmiştir. Ardından Gorbaçov 25 Temmuz 1990’da yayımladığı bir kanun ile SSR (Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti) kanunları dahilinde olmayan silahlı grupların kurulmasını yasaklamış ve kanunsuz olarak saklanan silahlara el konulmasını sağlamıştır. Bu kanunla birlikte Azerbaycan’ın bütün bölgelerinde av silahları da dahil olmak üzere silahlar toplanmış Dağlık Karabağ’da ise bu görev Rus askerleri tarafından yerine getirilmiştir.
1990 yılının Ağustos ve Eylül aylarında Ermeniler saldırılarını doğrudan Azerilere yöneltmeye başlamışlar otobüs baskınları yol kesme gibi terör eylemlerine kalkışmışlardır. 1990 yılı başlarında yaklaşık 186 bin Azeri Ermenistan’dan Azerbaycan’a gitmeye zorlanmıştır. Ekim 1991’de ilk Azeri köyü Ermenilerce ele geçirilmiştir. Hocalı Katliamı Rus askerlerinin desteğiyle 25–26 Şubat 1992’de Hocalı’ya ulaşan Ermeni kuvvetlerince gerçekleştirilmiştir.
Hocalı bu katliamın yaşandığı sırada Azerbaycan Silahli Kuvvetleri'nin koruması altında değildi. Bu nedenle Silahlı Kuvvetler Hocalı halkına yardım edemedi hatta uzun süre cesetlerin alınması bile mümkün olmadı. Hocalı da dağınık halde elinde hafif silahlar bulunan 150 kişi bulunmaktaydı.
Katliamın ardından Azerbaycan Hankendi'ndeki 366. Motorize Piyade Alayı'nın saldırıya katıldığını açıkladı. Çünkü saldırıda gelişmiş konvansiyonel silahlar kullanılmıştı. Bunlar değil bölgedeki yerel gruplarda yeni oluşmaya başlayan Azerbaycan ve Ermenistan ordularında bile yoktu. Rus tarafının tersini söylemesine karşın alaydan firar eden üç Rus askeri 3 Mart 1992'de düzenledikleri basın toplantısında Hıristiyan Ermeniler yanında Müslüman Azerbaycanlılara karşı savaşmalarının istendiğini itiraf etti.
Saldırıda ölenler hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti resmî kaynaklarının bildirdiği rakam 106'sı kadın 83'ü çocuk olmak üzere toplam 613 kişi olmakla birlikte katledilen toplam Azeri sayısının bin 300 kişi olduğu tahmin ediliyor.
Hocalı stratejik öneme sahip bir yerleşim merkeziydi. Hocalı Dağlık Karabağ bölgesi'nin merkez şehri olan Hankendi’nden 10 km uzaklıktadır. Karabağ'daki mevcut tek hava alanının burada olması ve demiryolunun hattının buradan geçmesi nedenleriyle kent stratejik önem taşıyordu. Dağlık Karabag bölgesinin en önemli tepelerinden birisinde olan Hocali köyü stratejik olarak Ermenistan Silahli Kuvvetleri için askerî bir hedef niteliğinde idi. Hocalı Dağlık Karabağ bölgesi'nin merkez şehri olan Hankendi’nden 10 km uzaklıktadır. Karabağ'daki mevcut tek hava alanının burada olması ve demiryolunun da buradan geçmesi nedenleriyle kent stratejik öneme sahipti.
Yorum