SELAM OLSUN ALLAHIN HABİBİNE VE TEMİZ PAK KILDIĞI EHLİ-BEYTE
Uzun zamandır araştırmak istediğim bir konu idi. Tarih boyunca Emevilerin Haşimilerle olan mücadelesini hem bazı nedenlerden dolayı ualaşamadığım kaynaklar hemde işlerin yoğunluğundan dolayı es geçmiştim bu konuyu. Kitap alışverişinde gözüme bir kitap takıldı tamda aradığım bir eser idi hem bu konuda kaynakların adreslerini verecek hemde tarafsız bir kişi olarak bana bu tarihi anlatacak biri idi. Bende bu kitabı alıp okuduktan sonra ve verdiği adreslere ulaşabildiğim kadarı ile araştırıp kendi çapımda bir şeyler karaladım. Siz değerli müslüman kardeşlerimle paylaşayım. Bölüm bölüm halinde buraya kopyalıyacam inş.
1) Hz Muhammed (saa)’ten Önce Emevi ve Haşim Mücadelesi
Haşim ve Abdüşşemsin dedesi olan Kusay Mekke de iskân ettikten sonra Mekke ve Kâbe’nin yönetimini üstlenir. Hicabe (Kâbe perdedarlığı), Kiyade (Kumandanlık), Nedve (Meclis başkanlığı), Sikaye (Hacılara su dağıtma), Rifade (Hacılara yiyecek sağlama) gibi önemli görevlerini üstlenir. Daru’n Nedve (Danışma yeri) adı altında bir bina inşa eder. Kureyşin önemli kararları istişare ve başka ülkeler ve kabilelerle yapılacak savaşlar Daru’n Nedve de karar alınır ve sonra uygulanırdı. (Sireti İbn-i Hişam)
Kusayın ölümünden sonra Kusayın üstlenmiş olduğu görevler büyük oğlu Abdüddar’a kalır fakat Abdülmenafın oğulları Abdüşşems, Haşimi Muttalib ve Nevfel Kureyşin içinde kendi ailelerinin Abdüddar ailesinden daha üstün olduğunu ileri sürerek Mekke ve Kabenin yönetimi konusundaki görevlerin kendilerinin olması gerektiğini ileri sürerek bu görevleri Abdüddarın ailesinden geri almaya karar verirler. Bu görevleri geri almak için Abdüddar ve Abdülmenaf oğullarının çekişmeleri savaşa neden olmasını Kureyşin ileri gelenleri engeller ve iki taraf arasında anlaşmaya varılır. Bu anlaşmaya göre Hicaba, Liva ve Nedve Abdüddar ailesine Kiyade, Sikaye ve Rifade Abdülmenaf oğullarına kalır. (Sireti İbn-i Hişam Tabakatı İbn-i Sa’d İbn-i Kesir, İbn-i Esir)
Abdülmenafın ölümünden sonra Abdüşşems ve Haşim arasında çekişmeler başlar. Bu çekişme ilerde savaşlara neden olacak bir başlangıçtı. Abdülmenafın ölümü ile Kâbe’nin yönetim görevleri Abdüşşems ve Haşim arasında taksim edilir. Sikaye ve Rifade’yi Haşim üstlenir. Kiyade görevini ise Abdülşems üstlenir. Haşim o dönemlerde Mekke’nin en zengini idi ticaret ile uğraşır ve birçok ülke ile dostlukları vardı. Harem dışında ticaret yapımını ilk Haşim tarafından sağladı. Bizans’a kadar rahat bir şekilde ticaret kervanlarının gidebilmesi ve vergiden muaf tutulması konusunda Bizans kralı Kayser den izin alır. Aynı muafiyet Habeş kralından da alınır. (Alusi Buluğul Ereb, Taberi tarihi)
Abdüşşemsin ölümünden sonra Mekke de zengin olması hesabıyla Ümeyye yerine geçer. Amcası olan Haşimi kendine rakip gören Ümeyye Haşim gibi Mekke de halka ikramlar yapmaya başlar. Buna bir zaman sonra güc yetiremeyince halk tarafından kınanmaya başlar. Kınanmadan rahatsız olan Ümeyye Haşime dil uzatmaya başlar ve aralarında münafere yapılmasını ister. Bu durumda soy şeref bakımından kim daha üstün olduğunu hakem tarafından belirlenmiş olacaktı. Bu teklife ilkin Haşim Ümeyyenin kendisinden daha küçük yaşta olmasından dolayı teklife sıcak bakmaz ama Mekke’nin ileri gelenlerinin ısrarı üzerine kabul eder. Haşim’in kaybeden kazanana 50 deve vermesi ve 10 yıllığına Mekke den sürgün edilmesi şartı ile münafereye razı oldu.
Taraflar Kahi’nul Hüzai’nin huzuruna çıkarlar daha maksatlarını açıklamadan Kâhin şu beyiti söyler. “Güzel eserlerle güzel işte. Evvel ahir bu yarışta Haşim Ümeyyeyi geçmiştir.” Diyerek Haşim’in Ümeyyeden daha üstün olduğunu beyan etti. Anlaşma gereği Ümeyye 10 yıllığına Şama sürgün edildi ve Haşim’in Ümeyyeden aldığı 50 deve kesilip fakir halka dağıtıldı. (Tabakatı İbn-i Sa’d Alusi Buluğul Ereb İbn-i Esir El Kamil, Taberi Tarihi)
Ümeyye ve Haşim arasındaki mücadelelere neden olan bir başka olay ise vuku bulur. Hz Peygamber (saa)’nin dedesi Hz Abdülmüttalibin Üzeyne adında ticaretle uğraşan Yahudi bir komşusu vardı. Kendisinden fazla mal kazanmasından dolayı Harb bin Ümeyyenin kıskançlıklarından dolayı Kureyş gençlerini kışkırtması sonucu Kureyş gençleri Üzeyneyi öldürüp mallarını gasp ederler. Abdülmüttalib bunu duyunca Harb bin Ümeyyenin diyet ödemesini ister. Harb bin Ümeyye buna yanaşmadığı gibi katil Kureyş gençlerini himaye eder. Ümeyye ve Abdülmüttalibin bu konuda çekişmelerinden dolayı hakeme başvurmalarına sebep olur. İlkin Habeş kralı Necaşi’ye başvururlar ama Necaşi hakemliği kabul etmez. Bunun üzerine Nüfeyl bin Abdüluzza’ya başvururlar hakemliği kabul eder. Nüfeyl bin Abdüluzza Abdülmüttalibi öven sözler sarf eder ve Ümeyyeyi haksız bulup Abdülmüttalibi haklı bulur. Ümeyye den 100 dişi deve alınıp Üzeyne’nin amcasına verilir Abdülmüttalib bununla yetinmeyip Ümeyyenin himaye ettiği katillerin gasp ettikleri mallarıda geri alarak Üzeyne’nin amcasına geri verir. Bu ikinci yenilgi Ümeyye ile Haşim arasındaki düşmanlığı daha da derinleştirir. (Tabakat-ı İbn-i Sa’d, Belazuri Ensabu’l Eşraf, Taberi Tarihi, İbn-i Esir El Kamil)
Uzun zamandır araştırmak istediğim bir konu idi. Tarih boyunca Emevilerin Haşimilerle olan mücadelesini hem bazı nedenlerden dolayı ualaşamadığım kaynaklar hemde işlerin yoğunluğundan dolayı es geçmiştim bu konuyu. Kitap alışverişinde gözüme bir kitap takıldı tamda aradığım bir eser idi hem bu konuda kaynakların adreslerini verecek hemde tarafsız bir kişi olarak bana bu tarihi anlatacak biri idi. Bende bu kitabı alıp okuduktan sonra ve verdiği adreslere ulaşabildiğim kadarı ile araştırıp kendi çapımda bir şeyler karaladım. Siz değerli müslüman kardeşlerimle paylaşayım. Bölüm bölüm halinde buraya kopyalıyacam inş.
1) Hz Muhammed (saa)’ten Önce Emevi ve Haşim Mücadelesi
Haşim ve Abdüşşemsin dedesi olan Kusay Mekke de iskân ettikten sonra Mekke ve Kâbe’nin yönetimini üstlenir. Hicabe (Kâbe perdedarlığı), Kiyade (Kumandanlık), Nedve (Meclis başkanlığı), Sikaye (Hacılara su dağıtma), Rifade (Hacılara yiyecek sağlama) gibi önemli görevlerini üstlenir. Daru’n Nedve (Danışma yeri) adı altında bir bina inşa eder. Kureyşin önemli kararları istişare ve başka ülkeler ve kabilelerle yapılacak savaşlar Daru’n Nedve de karar alınır ve sonra uygulanırdı. (Sireti İbn-i Hişam)
Kusayın ölümünden sonra Kusayın üstlenmiş olduğu görevler büyük oğlu Abdüddar’a kalır fakat Abdülmenafın oğulları Abdüşşems, Haşimi Muttalib ve Nevfel Kureyşin içinde kendi ailelerinin Abdüddar ailesinden daha üstün olduğunu ileri sürerek Mekke ve Kabenin yönetimi konusundaki görevlerin kendilerinin olması gerektiğini ileri sürerek bu görevleri Abdüddarın ailesinden geri almaya karar verirler. Bu görevleri geri almak için Abdüddar ve Abdülmenaf oğullarının çekişmeleri savaşa neden olmasını Kureyşin ileri gelenleri engeller ve iki taraf arasında anlaşmaya varılır. Bu anlaşmaya göre Hicaba, Liva ve Nedve Abdüddar ailesine Kiyade, Sikaye ve Rifade Abdülmenaf oğullarına kalır. (Sireti İbn-i Hişam Tabakatı İbn-i Sa’d İbn-i Kesir, İbn-i Esir)
Abdülmenafın ölümünden sonra Abdüşşems ve Haşim arasında çekişmeler başlar. Bu çekişme ilerde savaşlara neden olacak bir başlangıçtı. Abdülmenafın ölümü ile Kâbe’nin yönetim görevleri Abdüşşems ve Haşim arasında taksim edilir. Sikaye ve Rifade’yi Haşim üstlenir. Kiyade görevini ise Abdülşems üstlenir. Haşim o dönemlerde Mekke’nin en zengini idi ticaret ile uğraşır ve birçok ülke ile dostlukları vardı. Harem dışında ticaret yapımını ilk Haşim tarafından sağladı. Bizans’a kadar rahat bir şekilde ticaret kervanlarının gidebilmesi ve vergiden muaf tutulması konusunda Bizans kralı Kayser den izin alır. Aynı muafiyet Habeş kralından da alınır. (Alusi Buluğul Ereb, Taberi tarihi)
Abdüşşemsin ölümünden sonra Mekke de zengin olması hesabıyla Ümeyye yerine geçer. Amcası olan Haşimi kendine rakip gören Ümeyye Haşim gibi Mekke de halka ikramlar yapmaya başlar. Buna bir zaman sonra güc yetiremeyince halk tarafından kınanmaya başlar. Kınanmadan rahatsız olan Ümeyye Haşime dil uzatmaya başlar ve aralarında münafere yapılmasını ister. Bu durumda soy şeref bakımından kim daha üstün olduğunu hakem tarafından belirlenmiş olacaktı. Bu teklife ilkin Haşim Ümeyyenin kendisinden daha küçük yaşta olmasından dolayı teklife sıcak bakmaz ama Mekke’nin ileri gelenlerinin ısrarı üzerine kabul eder. Haşim’in kaybeden kazanana 50 deve vermesi ve 10 yıllığına Mekke den sürgün edilmesi şartı ile münafereye razı oldu.
Taraflar Kahi’nul Hüzai’nin huzuruna çıkarlar daha maksatlarını açıklamadan Kâhin şu beyiti söyler. “Güzel eserlerle güzel işte. Evvel ahir bu yarışta Haşim Ümeyyeyi geçmiştir.” Diyerek Haşim’in Ümeyyeden daha üstün olduğunu beyan etti. Anlaşma gereği Ümeyye 10 yıllığına Şama sürgün edildi ve Haşim’in Ümeyyeden aldığı 50 deve kesilip fakir halka dağıtıldı. (Tabakatı İbn-i Sa’d Alusi Buluğul Ereb İbn-i Esir El Kamil, Taberi Tarihi)
Ümeyye ve Haşim arasındaki mücadelelere neden olan bir başka olay ise vuku bulur. Hz Peygamber (saa)’nin dedesi Hz Abdülmüttalibin Üzeyne adında ticaretle uğraşan Yahudi bir komşusu vardı. Kendisinden fazla mal kazanmasından dolayı Harb bin Ümeyyenin kıskançlıklarından dolayı Kureyş gençlerini kışkırtması sonucu Kureyş gençleri Üzeyneyi öldürüp mallarını gasp ederler. Abdülmüttalib bunu duyunca Harb bin Ümeyyenin diyet ödemesini ister. Harb bin Ümeyye buna yanaşmadığı gibi katil Kureyş gençlerini himaye eder. Ümeyye ve Abdülmüttalibin bu konuda çekişmelerinden dolayı hakeme başvurmalarına sebep olur. İlkin Habeş kralı Necaşi’ye başvururlar ama Necaşi hakemliği kabul etmez. Bunun üzerine Nüfeyl bin Abdüluzza’ya başvururlar hakemliği kabul eder. Nüfeyl bin Abdüluzza Abdülmüttalibi öven sözler sarf eder ve Ümeyyeyi haksız bulup Abdülmüttalibi haklı bulur. Ümeyye den 100 dişi deve alınıp Üzeyne’nin amcasına verilir Abdülmüttalib bununla yetinmeyip Ümeyyenin himaye ettiği katillerin gasp ettikleri mallarıda geri alarak Üzeyne’nin amcasına geri verir. Bu ikinci yenilgi Ümeyye ile Haşim arasındaki düşmanlığı daha da derinleştirir. (Tabakat-ı İbn-i Sa’d, Belazuri Ensabu’l Eşraf, Taberi Tarihi, İbn-i Esir El Kamil)
Yorum