BİSMİLLAHİR RAHMANİR RAHİM
HAMD OLSUN ALEMLERİN RABBİNE
VE SELAM OLSUN MEVLAMIZ MUHAMMEDE VE TERTEMİZ EHLİ BEYTİNE
HAMD OLSUN ALEMLERİN RABBİNE
VE SELAM OLSUN MEVLAMIZ MUHAMMEDE VE TERTEMİZ EHLİ BEYTİNE
bundan sonra... bilindiği gibi mutekaddim ve müteahhirin İslam uleması muta nikahının helal olduğu konsunda ittifak etmiştirler ve bu konuda onlar arasında hilaf yoktur. elbette diğer konularda olduğu gibi muta nikahının helal olduğu konusundaki delil Kitap ve Sünnettir. Kitab-ı Şerif’den delil Allah azze ve celle’nin Nisa 24 kavlidir. Allah c.c buyuruyor ki:
- [li]فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَلاَ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا تَرَاضَيْتُم بِهِ مِن بَعْدِ الْفَرِيضَةِ إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا
Onlardan faydalanmanıza karşılık sabit bir hak olarak kendilerine mehirlerini verin. Mehir belirlendikten sonra, onunla ilgili olarak uzlaştığınız şeyler konusunda size günah yoktur. Şüphesiz ki Allah hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.
Nisa suresi 24-cü ayet[/li]
bu ayette "faydalanma (فَمَا اسْتَمْتَعْتُم)" sözü ile muta nikahı kastedilmiştir ki, bu konuda şii ve sünni kaynaklarında sahih senedlerle hem imamlar a.s’dan ve hemde sahabeler r.a’dan hadisler rivayet edilmiştir. inşaAllah bu çalışmamızda ayetin tefsiri hakkında rivayet edilen hadisleri sizlerle paylaşacağız.
1. şia kaynaklı hadisler: imamlar a.s’ın ashabından olan Himyeri ve Eşari başta olmak üzere bir çok şii muhaddi ayetin tefsiri hakkında kendi kitaplarında değişik ve sahih senedler ile imamlar a.s’dan bir çok hadis rivayet etmiştirler. bu hadislerin hepsi ayetin muta nikahı hakkında olduğunu bildirmektedir. Şimdi bu hadislerden bir kaçını sizlerle paylaşacağız.
üç imamın, Hz. Rıza, Hz. Hadi ve Hz. Askeri a.s’ın ashabından olan Abdullah b. Cafer el-Himyeri r.a "Kurbul İsnad" kitabında bu ayet hakkında şöyle rivayet eder:
- [li]وعنه [أحمد بن إسحاق] ، عن بكر بن محمد قال : سألت أبا عبدالله ( عليه السلام ) عن المتعة ؟ فقال: فما استمتعتم به منهن فآتوهن أجورهن فريضة ولا جناح عليكم فيما تراضيتم به من بعد الفريضة
O (Ahmed b. İshak), Bekir b. Muhammed’den anlattı, dedi ki: Ebu Abdullah (imam Cafer es-Sadık a.s)'a muta hakkında sordum, şu ayeti okudu: "onlardan faydalanmanıza karşılık kararlaştırılmış olan ücretlerini verin. Kararlaştırdıktan sonra, karşılıklı hoşnut olduğunuz bir şey konusunda üstünüze bir sorumluluk yoktur." (Nisa, 24)
Himyeri r.a, "Kurbul İsnad", sayfa 43, hadis 138[/li]
yine üç imamın, Hz. Rıza, Hz. Cevad ve Hz. Hadi a.s’ın ashabından olan Ahmed b. Muhammed b. İsa el-Eşari r.a "Nevadir" kitabında ayetin tefsiri hakkında şöyle rivayet etmektedir:
- [li]النضر بن سويد، عن عاصم بن حميد، عن أبي بصير، قال: سألت أبا جعفر عليه السلام عن المتعة؟ فقال: نزلت في القرآن، وهو قول الله ﴿فما استمتعتم به منهن فاتوهن أجورهن فريضة ولا جناح عليكم فيما تراضيتم به من بعد الفريضة
Nadr b. Suveyd bana Asım b. Humeyd’den, o da Ebu Basir’den anlattı, dedi ki: Ebu Cafer (imam Bakır a.s)'a muta hakkında sordum, dedi ki: "Kur'an'da (bu konuda ayet) nazil olmuştur ve o şu ayettir "onlardan faydalanmanıza karşılık kararlaştırılmış olan ücretlerini verin. Kararlaştırdıktan sonra, karşılıklı hoşnut olduğunuz bir şey konusunda üstünüze bir sorumluluk yoktur." (Nisa, 24)"
Ahmed b. Muhammed b. İsa el-Eşari r.a, "Nevadir", sayfa 81, hadis 182[/li]
Eşari r.a’ın rivayet ettiği bu hadisi Sikatul İslam (İslam’ın güvenci) Kuleyni r.a "el-Kafi", 5/270, hadis 1'de kendi senedi ile Ebu Basir’den; Ayyaşi r.a, "Tefsiri Ayyaşi", 1/233, hadis 86'da mürsel olarak Ebu Basir’den rivayet etmiştir.
Eşari ve Kuleyni r.a’ın senedlerinde yer alan tüm raviler sika (güvenilir) ve isnadları muttasıldır. Şeyhul İslam Allame II Meclisi r.a da "el-Kafi" şerhinde hadis hakkında diyor ki:
- [li]الحديث الأول: حسن كالصحيح
1-ci hadis: hasen, sahih gibi
II Meclisi r.a, "Miratul Ukul", 20/225[/li]
yine ayetin tefsiri hakkında Kuleyni r.a "el-Kafi"de başka hadisler de rivayet etmiştir.
[img height=350 width=224]http://velayet.files.wordpress.com/2013/01/muta-ayeti-kuleyni.jpg[/img][img height=350 width=224]http://velayet.files.wordpress.com/2013/01/muta-ayeti-kuleyni1.jpg[/img]
resimde gördüğünüz Şii ve Sünnilerin güvenilirliği hususunda ittifak ettikleri Sikatul İslam (İslam’ın güvenci) Şeyh Kuleyni r.a’ın "el-Kafi" kitabıdır, işaretlediğim yerde şu ifadeler var:
- [li]محمد بن يحيى، عن عبد الله بن محمد، عن علي بن الحكم، عن أبان بن عثمان، عن أبي مريم، عن أبي عبد الله (عليه السلام) قال: المتعة نزل بها القرآن وجرت بها السنة من رسول الله (صلى الله عليه وآله
Muhammed b. Yahya bana Abdullah b. Muhammed’den, o Ali b. Hakem’den, o Eban b. Osman’dan, o Emu Meryem’den, o da Ebu Abdullah (imam Cafer es-Sadık a.s)‘dan anlattı, dedi ki: “Muta’yı Kur’an indirmiş, ve Rasulullah s.a.a’in sünneti böyle cereyan etmiştir.”
علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن ابن أبي عمير، عن علي بن الحسن بن رباط، عن حريز، عن عبد الرحمن بن أبي عبد الله قال: سمعت أبا حنيفة يسأل أبا عبد الله (عليه السلام) عن المتعة فقال: أي المتعتين تسأل؟ قال: سألتك عن متعة الحج فأنبئني عن متعة النساء أحق هي؟ فقال: سبحان الله أما قرأت كتاب الله عز وجل؟ (فما استمتعتم به منهن فآتوهن أجورهن فريضة) فقال أبو حنيفة: والله فكأنها آية لم أقرأها قط
Ali b. İbrahim bana babasından, o ibni Ebi Umeyr’den, o Ali b. Hasan b. Rabat’dan, o Hariz’den, o da Abdurrahman b. Ebi Abdullah’dan anlattı, dedi ki: Ebu Hanife’nin Ebu Abdullah (imam Cafer es-Sadık a.s)'a muta hakkında sorduğunu duydum, imam a.s dedi ki: "Hangi muta’yı soruyorsun?" Ebu Hanife dedi ki: "Hac muta’sından sormuştum, ancak, bana mut’a nikahından da haber ver. O hak olan bir şey midir?" imam a.s dedi ki: "SubhanAllah! Allah azze ve celle’nin kitabında "onlardan faydalanmanıza karşılık kararlaştırılmış olan ücretlerini verin." (Nisa, 24) ayetini okumadın mı?" Ebu Hanife dedi ki: "Vallahi ben bu ayeti sanki hiç okumamışım."
Kuleyni r.a, "el-Kafi", 5/271, hadis 5-6[/li]
Kuleyni’den burada aktardığı ilk hadisi Şeyh Tusi r.a "Tehzib el-Ahkam", 7/250-251, hadis 1079 ve 1082'da Kuleyni’den naklen rivayet etmiştir. Hadislerin ravileri sika (güvenilir) ve isnadları da muttasıldır. Şeyhul İslam Allame II Meclisi r.a da "el-Kafi" şerhinde hadis hakkında diyor ki:
- [li]الحديث السادس: حسن
6-cı hadis: hasen
II Meclisi r.a, "Miratul Ukul", 20/225[/li]
2. sünni kaynaklı hadisler: ayetin tefsiri hakkında sünni ulemadan Taberi ve Hakim başta olmak üzere bir çok muhaddis ve müfessir sahabe ve tabiinlerden haberler rivayet etmiştirler.
[img height=350 width=224]http://velayet.files.wordpress.com/2013/01/muta-ayeti-taberi.jpg[/img][img height=350 width=224]http://velayet.files.wordpress.com/2013/01/muta-ayeti-taberi1.jpg[/img][img height=350 width=224]http://velayet.files.wordpress.com/2013/01/muta-ayeti-taberi2.jpg[/img][img height=350 width=224]http://velayet.files.wordpress.com/2013/01/muta-ayeti-taberi3.jpg[/img]
resimde gördüğünüz sünni tefsir, hadis ve tarih alimi Taberi’nin "Tefsir et-Taberi" adlı kitabıdır, işaretlediğim yerde şu ifadeler var:
- [li]حدثنا محمد بن الحسين قال : حدثنا أحمد بن مفضل قال : حدثنا أسباط ، عن السدي : ” فما استمتعتم به منهن إلى أجل مسمى فآتوهن أجورهن فريضة ولا جناح عليكم فيما تراضيتم به من بعد الفريضة ” فهذه المتعة : الرجل ينكح المرأة بشرط إلى أجل مسمى ، ويشهد شاهدين ، وينكح بإذن وليها ، وإذا انقضت المدة فليس له عليها سبيل ، وهي منه برية ، وعليها أن تستبرئ ما في رحمها ، وليس بينهما ميراث ، ليس يرث واحد منهما صاحبه
bana Muhammed b. Hüseyin anlattı, dedi ki: bana Ahmed b. Mufazzal anlattı, dedi ki: Esbat bana Süddi’den "onlardan faydalanmanıza karşılık kararlaştırılmış olan ücretlerini verin." (Nisa, 24) kavli hakkında anlattı, dedi ki: "bu muta (nikahı)'dır. Mut’ada kişi bir kadını, belli bir süre için velisinin iznini alarak ve iki de şahit tutarak evlenir. Müddet bittikten sonra artık erkeğin, o kadının üzerinde hiç bir hakkı kalmaz. Ancak kadının rahminin temiz olduğunu anlaşılmasını beklemesi gerekir. Böyle bir nikahla evlenenler birbirlerine mirasçı olamazlar."
حدثني محمد بن عمرو قال : حدثنا أبو عاصم ، عن عيسى ، عن ابن أبي نجيح ، عن مجاهد : فما استمتعتم به منهن ، قال : يعني نكاح المتعة
bana Muhammed b. Amr anlattı, dedi ki: Ebu Asım bana İsa’dan, o ibni Ebi Necih’den, o da Mücahid’den "onlardan faydalanmanıza karşılık" (Nisa, 24) kavli hakkında anlattı, dedi ki: "yani muta nikahı"
حدثنا حميد بن مسعدة قال: حدثنا بشر بن المفضل قال: حدثنا داود، عن أبي نضرة قال: سألت ابن عباس عن متعة النساء. قال: أما تقرأ “سورة النساء” ؟ قال قلت: بلى! قال: فما تقرأ فيها: “فما استمتعتم به منهن إلى أجل مسمى”؟ قلت: لا ! لو قرأتها هكذا ما سألتك! قال: فإنها كذا
bana Humeyd b. Mesede anlattı, dedi ki: bana Bişir b. Mufazzal anlattı, dedi ki: Davud bana Ebu Nadra’dan anlattı, dedi ki: ibni Abbas’a kadınların mutası hakkında sordum, dedi ki: "Nisa suresini okumadın mı?" dedim ki: "evet, okudum" dedi ki: "onlardan belirli bir süreliğine faydalanmanıza karşılık" ayetini okumadın mı? Dedim ki: "hayır! Eğer okumuş olsaydım sana sormazdım" ibni Abbas dedi ki: "o (muta) budur"
حدثنا ابن المثنى قال : حدثني عبد الأعلى قال : حدثني داود ، عن أبي نضرة قال : سألت ابن عباس عن المتعة ، فذكر نحوه
bana ibni Müsenna anlattı, dedi ki: bana Abdulala anlattı, dedi ki: Davud bana Ebu Nadra’dan anlattı, dedi ki: ibni Abbas’a muta hakkında sordum... yukarıdaki hadisin mislini zikretti.
حدثنا ابن المثنى قال : حدثنا محمد بن جعفر قال : حدثنا شعبة ، عن أبي سلمة ، عن أبي نضرة قال : قرأت هذه الآية على ابن عباس : فما استمتعتم به منهن . قال ابن عباس : ” إلى أجل مسمى ” . قال : قلت : ما أقرؤها كذلك ! قال : والله لأنزلها الله كذلك ! ثلاث مرات
bana ibni Müsenna anlattı, dedi ki: bana Muhammed b. Cafer anlattı, dedi ki: Şube bana Ebu Seleme’den, o da Ebu Nadra’dan anlattı, dedi ki: ibni Abbas’a "onlardan faydalanmanıza karşılık kararlaştırılmış olan ücretlerini verin." ayetini kıraat ettim. ibni Abbas "belirli bir süreliğine" ifadesini ekledi. ona dedim ki: "biz ayeti böyle okumuyoruz" ibni Abbas 3 defa ded ki: "vallahi, Allah onu böyle indirdi"
حدثنا ابن المثنى قال : حدثنا أبو داود قال : حدثنا شعبة ، عن أبي إسحاق ، عن عمير : أن ابن عباس قرأ : ” فما استمتعتم به منهن إلى أجل مسمى
bana ibni Müsenna anlattı, dedi ki: bana Ebu Davud anlattı, dedi ki: Şube bana Ebu İshak’tan, o da Umeyr’den anlattı, dedi ki: ibni Abbas bu ayeti "onlardan belirli bir süreliğine faydalanmanıza karşılık kararlaştırılmış olan ücretlerini verin." şeklinde okuyordu.
حدثنا ابن المثنى قال : حدثنا ابن أبي عدي ، عن شعبة وحدثنا خلاد بن أسلم قال : أخبرنا النضر قال : أخبرنا شعبة عن أبي إسحاق ، عن ابن عباس بنحوه
bana ibni Müsenna anlattı, dedi ki: ibni Ebi Adi bana Şube’den ve yine bana Halid b. Eslem anlattı, dedi ki: bana Nadr haber verdi, dedi ki: Şube bana Ebu İshak’tan, o da ibni Abbas’dan (yukarıdaki hadisin) mislini haber verdi.
حدثنا محمد بن المثنى قال : حدثنا محمد بن جعفر قال : حدثنا شعبة ، عن الحكم قال : سألته عن هذه الآية : والمحصنات من النساء إلا ما ملكت أيمانكم إلى هذا الموضع : فما استمتعتم به منهن ، أمنسوخة هي ؟ قال : لا ، قال الحكم : وقال علي رضي الله عنه : لولا أن عمر رضي الله عنه نهى عن المتعة ما زنى إلا شقي
Şu’be dedi ki: ben, Hakem’den "(Nisa 24-cü) ayetin bu (mutaya cevaz veren) bölümü mensuh mudur?" diye sordum. Hakem de dedi ki: hayır, Ali r.a buyurdu ki: "şayet Ömer muta nikahını yasaklamış olmasaydı, şaki olanlar dışında kimse zina etmiş olmazdı."
Taberi, "Tefsir et-Taberi", 6/587, Nisa 24-cü ayetin tefsiri[/li]
burada Taberi’nin rivayet ettiği haberlerden 3-ü tabiinlerin ayet hakkındaki tefsiridir. bunlar Süddi (1-ci hadis), Mücahid (2-ci hadis) ve Hakem (sonuncu hadis) tefsirleridir ve bunların her birini Taberi sahih senedlerle rivayet etmektedir. rivayetlerin senedinde yer alan tüm raviler nasibi rical ilmine göre sika (güvenilir) ve isnadlar muttasıldır.
Taberi’nin diğer aktardıkları ise ibni Abbas r.a ile ilgili olan hadislerdir ki, bunlar 3 hadistir. ibni Abbas r.a ile ilgili olan hadislerden birincisi (Ebu Nadra’nın muta hakkında sorusu) 2 sened ile rivayet edilmiştir ve senedinde yer alan tüm raviler sika (güvenilir)'dirler.
konu hakkında ibni Abbas r.a ile ilgili olan 2-ci hadis Ebu Nadra’nın Nisa 24-cü ayeti ibni Abbas’a okuması ve ibni Abbas’ın ayetin "belli bir süreye kadar" ifadesi ile birlikte indiğini söylediği hadistir ki, bu hadisi Hakim en-Nişaburi de "Müstedrek" kitabında rivayet etmiştir. Hakim ve oun kitabını tahkik eden ez-Zehebi hadis hakkıda diyorlar ki:
- [li]هذا حديث صحيح على شرط مسلم و لم يخرجاه
تعليق الذهبي قي التلخيص : على شرط مسلم
Hakim: "bu hadis Müslim şartına göre sahih’tir fakat rivayet etmemiştir"
ez-Zehebi: "Müslim şartına göre (sahih)"
Hakim en-Nişaburi, "Müstedrek", 2/334, hadis 3192[/li]
konu hakkında ibni Abbas r.a’dan gelen 3-cü hadis ise ibni Abbas r.a’ın bu ayeti "belli bir süreye kadar" ifadesi ile kıraat ettiğini bildirmektedir ki, bu hadis de 2 değişik sened ile gelmiştir.
velhamdulillahi Rabbil alemin.